برای شناخت کامل شیرآلات صنعتی باید اجزای آنها را بشناسیم که در زیر نام آنها را می گوییم.
بدنه: بدنه در واقع یک محفظه توخالی برای عبور سیالات است که به خطوط لوله متصل است و شامل اجزای داخلی شیر می باشد. جنس این بدنه معمولا پلاستیک است اما گاهی از برنج، برنز، چدن، فولاد و … نیز استفاده می شود.
نشیمنگاه: نشیمنگاه در واقع سطح داخلی بدنه است که به دلیل تماس با عضو مسدود کننده جریان عمل آب بندی را انجام می دهد.
کاپوت: کاپوت بدنه را کامل می کند و به صورت اتصال فلنجی یا رزوه ای به آن متصل می شود. در اغلب موارد پس از قرار دادن قطعات داخلی شیر، از درپوش برای بستن و محافظت از تمامی این قسمت ها استفاده می کنند، اما برخی از شیرها مانند شیرهای توپی یا شیرهای سموری درپوش ندارند.
ساقه: ساقه میله ای است که وظیفه انتقال نیرو از اپراتور به عضو مسدود کننده را بر عهده دارد. نکته مهم در این قطعه این است که شکل انتهای ساقه باید به گونه ای باشد که دیسک در جای خود نچرخد و به هیچ وجه از دیسک جدا نشود.
دسته یا محرک: شکل ظاهری این قطعه مانند فرمان است و با چرخاندن آن با دست می توان سوپاپ را باز یا بسته کرد اما برخی از شیرها مانند شیرهای اتوماتیک نیازی به دستگیره ندارند.
مهره (مهره چرخ دستی): با استفاده از مهره دسته را به ساقه محکم می کنند و جنس آن را فولاد کربنی ساده می دانند.
Obturator: این عضو بخشی از شیر است که همانطور که از نامش پیداست وظیفه اتصال و قطع جریان را بر عهده دارد. این قطعه در هر شیر شکل متفاوتی دارد، مثلاً در شیر سماوری مخروطی، در شیر توپی کروی و در شیر دروازه گوه ای شکل است.
واشر: در شیرهایی که بدنه، کلاهک و … با فلنج به هم متصل می شوند، بهتر است بین این فلنج ها واشر به منظور آب بندی قرار گیرد. شایان ذکر است در هنگام انتخاب واشر باید توجه داشت که واشر مورد نظر باید بتواند فشار سیال آن شیر را تحمل کند.
نکاتی برای انتخاب شیر صنعتی مناسب
اکنون که به طور کامل با انواع شیرآلات صنعتی آشنا شدیم، شاید برای شما این سوال پیش بیاید که چگونه از بین شیرآلات ذکر شده بهترین را انتخاب کنیم؟ در پایان این مقاله به نکات مهمی که در انتخاب شیر باید رعایت شود اشاره می کنیم:
نوع کاری که ما از شیر انتظار داریم انجام دهد: مثلاً اینکه می خواهیم شیر در دما و فشار بالا کار کند یا اینکه شیر باید کاملاً بسته باشد، می تواند در انتخاب ما تأثیر بگذارد.
سایز شیر: نکته مهم دیگری که نباید از آن غافل شویم سایز است که باید برای سایز لوله و ظرفیت آن محاسبه شود تا حجم شیر مورد نیاز انتخاب شود.
دمای سیال: هنگام انتخاب شیر باید به دمای سیال توجه ویژه ای داشت. برای این منظور استانداردهایی برای انواع شیرآلات وجود دارد تا بتوانیم بهترین گزینه را در این مورد انتخاب کنیم.
افت فشار: هنگام نصب شیر در خطوط لوله به دلیل تغییر جهت سیال و اصطکاک لوله، فشار افت می کند و در صورت عدم توجه ممکن است شیر نامناسبی را انتخاب کنیم.
مواد سوپاپ: در مورد سیالاتی که در اثر زنگ زدگی یا رسوبات می توانند باعث خوردگی شیرها شوند، برای جلوگیری از این امر، شیر باید پلاستیکی باشد یا با شیشه یا سرامیک پوشانده شود. جالب است بدانید که مواد مورد استفاده در شیرآلات معمولاً برنز، آلیاژهای آهن، نیکل، فولاد، مس، آلومینیوم، تیتانیوم و … می باشد.
سیستم درایو سوپاپ: یکی دیگر از مسائلی که در انتخاب شیر تاثیر می گذارد، سیستم عامل شیر است که می تواند هیدرولیک، مکانیکی یا الکتریکی باشد. محرک در واقع بخشی از شیر است که فرمان را به انرژی مکانیکی تبدیل می کند و باعث باز یا بسته شدن سوپاپ می شود. فرمان برقی به دلیل قیمت بالای آن چندان رایج نیست.
با توجه به مواردی که از ابتدا تا کنون به آن اشاره کردیم، دانستن انواع شیرهای لوله کشی در ساخت خطوط لوله بسیار حائز اهمیت است و در صورت عدم توجه به نکاتی که ذکر کردیم، احتمال آسیب های جبران ناپذیری وجود دارد.
